Έτος 12ο Φύλλο 7(81)
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ
Πόνημα Νεανικής Συντροφιάς Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας Λιβαδειάς
« Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός »
(διαδικτυακή κυκλοφορία: http://www.inevagelistrias.wordpress.com)
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΥΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ
Ἡμέρα χαρμόσυνη σήμερα, ἡμέρα εὐφροσύνης καὶ παρρησίας, λαμπρὴ καὶ πάνδημο πανήγυρις πρὸς ἀνάμνηση τῆς ζωηφόρου Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, πρὸς τιμὴ τῆς ἀκαταισχύντου ἐλπίδος πάντων ἡμῶν, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν Παναγία, τὴν μόνη Θεοῦ πρὸς ἀνθρώπους γέφυρα, τὸν φρικτὸ τῆς οἰκονομίας ἱστό, ἐν ᾧ ἀρρήτως ὑφάνθη ὁ τῆς ἑνώσεως χιτών, κατὰ τὸν ἅγιο Πρόκλο, πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Εἶναι δὲ ἐπίσης ἡ ἡμέρα αὐτή, ἡμέρα ἀνείπωτης εὐλογίας, διότι σήμερα μᾶς δίδεται ἡ εὐκαιρία νὰ προσφέρουμε θυσία Αἰνέσεως πρὸς τὴν ἁγία Μητέρα τοῦ Θεοῦ καὶ Λόγου, λαμβάνοντες ὡς ἀντίδωρο τὴν σωτηριώδη χάρη της.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφέρει σχετικῶς: Ὦ ἄνθρωπε, ἐρεύνησε ὅλη τὴν κτίση μὲ τὴν σκέψη σου, καὶ πές μου ἐὰν ὑπάρχει κάτι σπουδαιότερο ἣ ἔστω ὁμοίου ἀξίας μὲ τὴν Παρθένο Μαρία. Ταξίδεψε σὲ ὅλη τὴν γῆ, περίβλεψε τὴν θάλασσα, ἐξέτασε τὸν ἀέρα, τοὺς οὐρανοὺς μὲ τὴν διάνοιά σου ἐρεύνησε, ἐνθυμήσου τὶς ἀόρατες δυνάμεις, καὶ πές μου ἐὰν ὑπάρχει ἄλλο τέτοιο θαῦμα σὲ ὅλη τὴν κτίση.
Κατὰ δὲ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, τὸν μέγα αὐτὸν ὑμνητὴ τῆς Παναγίας, ὁ Κύριος Σαβαὼθ καὶ Υἱὸς αὐτῆς, εἶναι ἀοράτως σήμερα παρών, ἀποδίδων στὴν μητέρα Του τὴν ἐξόδιο τιμή… Διότι μόνον ἡ Παναγία, εὑρισκομένη ἀνάμεσα στὸν Θεὸ καὶ σὲ ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος, τὸν μὲν Θεὸ κατέστησε υἱὸν ἀνθρώπου, τοὺς δὲ ἀνθρώπους ἔκανε υἱοὺς Θεοῦ… Ἔχουσα δὲ τὸν οὐρανὸ κατοικητήριο πρόσφορο, βασίλειο ταιριαστό, ἵσταται στὰ δεξιὰ τοῦ Παμβασιλέως, μὲ διάχρυσο ἱματισμὸ ἐνδεδυμένη καὶ ποικιλμένη (Ψαλμ. ΜΔ΄,11)… Ἡ Θεομήτωρ εἶναι ὁ τόπος ὅλων τῶν χαρίτων καὶ πλήρωμα κάθε καλοκαγαθίας, εἰκόνα κάθε ἀγαθοῦ καὶ πάσης χρηστότητος, ἀφοῦ εἶναι ἡ μόνη ποὺ ἀξιώθηκε ὅλα μαζὶ τὰ χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος… Διὰ δὲ τῆς ἁγίας Μεταστάσεώς της ἐχώρησε πρὸς τὴν ἀθανασία καὶ δικαίως εἶναι τώρα συγκάτοικος μὲ τὸν Υἱό της στὰ οὐράνια σκηνώματα καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ἐπιστατεῖ μὲ τὶς ἀκοίμητες πρὸς αὐτὸν πρεσβεῖες, ἐξιλεώνουσα Αὐτὸν πρὸς χάριν ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν.
Τὴν Παναγία μητέρα ἡμῶν θὰ τιμήσει δεόντως ὁ ἅγιος Νεκτάριος ὁ Μυροβλύτης καὶ Θαυματουργός, ὁ γνήσιος θεράπων τοῦ Χριστοῦ, ὁ πυρσὸς ὁ φωτεινὸς τῆς εὐσεβείας, τὸ παράδειγμα τῆς Ἀρχιερωσύνης, ὁ μέγας καὶ πολυδύναμος ἰατρὸς πασῶν τῶν ἀσθενειῶν.
Πολλὰ κείμενά του καὶ γεγονότα τῆς ζωῆς του μαρτυροῦν τὴν τελεία ἀγάπη καὶ τὴν βαθειὰ πίστη τοῦ ἁγίου Νεκταρίου στὴν Θεοτόκο. Λόγου χάριν, εἶναι γνωστὴ ἡ εὐλάβειά του πρὸς τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας Σηλυβριανῆς, ἡ ὁποία κοσμοῦσε τὸ κελλί του καὶ στὴν ὁποία ἐδέετο καθ’ ἑκάστην μετὰ πολλῶν δακρύων, γιὰ τὴν σωτηρία τῶν πνευματικῶν του τέκνων ἀλλὰ καὶ ὁλοκλήρου τοῦ κόσμου. Γνωρίζουμε ἐπίσης τὴν πίστη του στὴν ἰαματικὴ χάρη τῆς Παναγίας. Δύο σχεδὸν μῆνες πρὸ τῆς ὁσιακῆς του κοιμήσεως, ὁ Ἅγιος παρέμεινε ἐπὶ δεκαπέντε ἡμέρες στὸ μοναστήρι τῆς Παναγίας Χρυσολεοντίσσης στὴν Αἴγινα, προσευχόμενος ὑπὲρ τῆς ὑγείας του, ἡ ὁποία ἦτο πολὺ ἐπιβαρυμένη. Ἔμπροσθεν τῆς θαυματουργῆς εἰκόνος τῆς Μονῆς, παρεκάλει τὴν Παναγία νὰ τοῦ δωρίσει, ὄχι τὴν θεραπεία, ἀλλὰ εὐχαριστία καὶ ὑπομονὴ εἰς τοὺς ἀφορήτους πόνους, προσάγων λαμπρὸ παράδειγμα, γιὰ τὸ πῶς ὀφείλουμε νὰ ἀντιμετωπίζουμε τὴν ἀσθένεια καὶ τὸν πόνο.
Πέραν τούτου, ὁ μέγας Πατήρ τῶν ἐσχάτων χρόνων ἔχει συνθέσει πλῆθος μελετῶν, οἱ ὁποῖες τεκμηριώνουν τὴν θεολογικὴ καὶ ἱστορική του γνώση. Εἰδικότερα, στὸ πλούσιο σὲ πατερικὲς ἀναφορὲς ἔργο του «Περὶ τῆς μητρὸς τοῦ Κυρίου τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας», τὸ ὁποῖο συνέγραψε τὸ ἔτος 1901, ὡς διευθυντὴς τῆς Ριζαρείου Σχολῆς, ὁ Ἅγιος ἀναφέρει: ἡ Θεοτόκος τοσούτου ἀπέλαυε σεβασμοῦ παρὰ τῶν πιστῶν, τοσαύτης τιμῆς καὶ ἀγάπης, ὥστε πρὸς ταύτην μετὰ Θεόν, πλὴν τῆς λατρείας, τὰ δευτερεῖα τῆς τιμῆς, τοῦ σεβασμοῦ καὶ τῆς ἀγάπης ἀπέδιδαν. Αὕτη ἡ Θεοτόκος ἐν πνεύματι προφητικῷ ἤδη ἀναγγελεῖ τὴν περιωπὴν αὐτῆς μεταξὺ πασῶν τῶν γενεῶν, λέγουσα: «Ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί κτλ.» (Λουκ. α´ 48)… Ὅθεν ἡ Θεοτόκος ἐτιμᾶτο καὶ ἐμακαρίζετο ἀπὸ πασῶν τῶν γενεῶν τῶν ἀπὸ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ αὐτῆς μέχρι σήμερον καὶ θέλει μακαρίζεται μέχρι τῆς συντελείας τῶν αἰώνων… Ἡ Θεοτόκος ἦν καὶ ἐστι καὶ ἔσται τοῖς πιστοῖς ἡ ἄμαχος προστάτις καὶ ὁ ταχὺς ἀντιλήπτωρ καὶ βοηθός. Ταύτην ἐπεκαλοῦντο ἐν κινδύνοις καὶ ἐν θλίψεσι, καὶ ταύτην εἶχον ὑπέρμαχον στρατηγὸν ἐν τοῖς πολέμοις. Ἡ ἀπροσμάχητος αὐτῆς δύναμις συνέτριβε τοὺς πολεμίους καὶ ἡ μητρικὴ πρὸς τὸν Υἱὸν καὶ Θεὸν Αὐτῆς παρρησία τὸ θεῖον ἐπὶ τοὺς πιστοὺς ἐδαψίλευεν ἔλεος.
Ἀλλὰ ἐκεῖ ὅπου ὁ ἅγιος Νεκτάριος ἐκφράζει τὴν ἀγάπη καὶ τὸν πόθο του γιὰ τὴν Παναγία μας εἶναι στὸ περίφημο «Θεοτοκάριό» του. Σὲ αὐτὸ περιλαμβάνονται ἐννέα Ὠδές, ἑκατὸν πενήντα τέσσερις Ὕμνοι καὶ ἐννέα Κανόνες, συντεθειμένοι πρὸς τιμὴν τῆς Θεοτόκου. Τὸ ἐν λόγῳ ὑμνογραφικὸ θησαύρισμα ἐπεκτείνει τὸ ἔργο τῶν θεοφόρων Ὑμνογράφων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁ ἅγιος Νεκτάριος, μέσῳ τῆς ἀρετῆς ἀλλὰ καὶ τῆς ποιητικῆς του τέχνης, ἐκφράζει ἐδῶ μὲ ἐνάργεια τὴν ἀγάπη καὶ τὴν εὐγνωμοσύνη του πρὸς τὴν Κυρία τῶν Ἀγγέλων, τὴν πίστη του στὴν σωτήριο μεσιτεία καὶ προστασία τῆς Παναγίας.
Ὁ Ἅγιος σημειώνει στὸν πρόλογό του: ἐποίησα ᾠδὰς τινὰς καὶ ὕμνους πρὸς αἴνεσιν καὶ ἀνύμνησιν τῆς Παναγίας μητρὸς τοῦ Κυρίου… εἰς βοήθειαν καὶ προστασίαν τῶν ἐπικαλουμένων αὐτήν, καὶ πρὸς ἔκφρασιν τῆς ἀπείρου πρὸς αὐτὴν εὐγνωμοσύνης μου, διὰ τὰς πολλὰς πρὸς ἐμέ, αὐτῆς εὐεργεσίας, ἅς παραπήλαυσα. Ὁμολογεῖ δηλαδὴ ὅτι συνέγραψε τὸ Θεοτοκάριο ὡς εὐχαριστία γιὰ τὶς πολλὲς εὐεργεσίες τῆς Παναγίας πρὸς αὐτόν. Εἶναι δὲ βέβαιο ὅτι χωρὶς τὴν ἐπικουρία καὶ τὴν χάρη της, δὲν θὰ ἦτο δυνατὸν στὸν Ἅγιο νὰ ἀντιμετωπίσει τὸ πλῆθος τῶν πειρασμῶν καὶ τὶς δοκιμασίες, τὶς ὁποῖες ὑπέστη στὸν ὄντως μαρτυρικό του βίο.
Παραθέτουμε λίγους στίχους ἐκ τῆς «Προσφωνήσεως πρὸς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον», προκειμένου νὰ διαφανεῖ ἡ πρὸς αὐτὴν εὐλάβεια καὶ ἀγάπη τοῦ ἁγίου Νεκταρίου:
Χαῖρε, Θεοτόκε Παρθένε, χαῖρε κεχαριτωμένη Μαρία ὁ Κύριος μετὰ σοῦ. Χαῖρε ἡ τὸν ἀσπασμὸν τοῦ Ἀγγέλου δεξαμένη, χαῖρε ἡ ἀξιωθεῖσα γενέσθαι Μήτηρ Θεοῦ.
Σὺ εἶ, θεογεννήτρια, τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ κεφάλαιον. Σὺ εἶ, θεομῆτορ, ἡ τροφὸς τῆς ζωῆς ἡμῶν. Σὺ εἶ, Παρθενομῆτορ, ἡ πέτρα ἡ ποτίσασα τοὺς διψῶντας τὴν ζωήν. Σὺ εἶ, ἀπειρόγαμος μήτηρ, ἡ διάδοχος τροφὴ τοῦ μάννα.
Σὺ εἶ, ἄγαμος νύμφη, ἡ διάκονος τῆς τροφῆς τῆς ἁγίας. Σὺ εἶ, ζωοτόκος, ἡ ἔμψυχος τράπεζα ἡ τὸν ἄρτον ζωῆς χωρήσασα. Σὺ εἶ, μητροπάρθενε, ἡ ἀνήροτος χώρα ἡ τὸν θεῖον βλαστήσασα στάχυν.
Σὺ εἶ, πανάμωμος νύμφη, τὸ ἡδύπνοον κρίνον τὸ πιστοὺς εὐωδιάζον. Σὺ εἶ, πανακήρατος κόρη, τὸ σκῆπτρον τῆς Ὀρθοδοξίας. Σὺ εἶ, ἁγνὴ Παρθένε, ὁ πύργος ὁ ἀσάλευτος τῆς Ἐκκλησίας.
Σὺ εἶ, Παρθένε θεόνυμφε, τὸ ἔμψυχον παλάτιον τοῦ παμβασιλέως. Σὺ εἶ, Ἀνύμφευτε νύμφη, τὸ χωρίον τὸ εὐρύχωρον τοῦ ἀχώρητου. Σὺ εἶ, μεγαλοτόκος, ἡ τὸν Θεὸν ἀφράστως γεννήσασα.
Σὺ εἶ, Θεοκυῆτορ, ἡ τὸν ἀχώρητον ἐν γαστρὶ χωρήσασα. Σὺ εἶ, Ἄχραντε Παρθένε, ὁ ναὸς ὁ ἀκατάλυτος. Σὺ εἶ, Πάνσεμνε Κόρη, οὐρανοῦ καὶ γῆς ἰσόρροπον οἴκημα. Σὺ εἶ, Παναγία Παρθένε, τῆς ἀχώρητου φύσεως χωρίον εὐρύχωρον.
Σὺ εἶ, ἀμίαντος Κόρη, ὁ φαεινὸς ὄρθρος ὁ τὸν ἥλιον φέρων τῆς δικαιοσύνης. Σὺ εἶ, εὐλογημένη Παρθένε, τοῦ φωτὸς τὸ οἰκητήριον, ἐξ οὖ τὸ φῶς τῷ κόσμῳ ἐξανέτειλεν. Σὺ εἶ, πάναγνε, νύμφη, ἡ αὐγὴ τῆς μυστικῆς ἡμέρας.
Σὺ εἶ, ἄσπιλε κόρη, ἡ ἀκτὶς τοῦ ἀδύτου φέγγους. Σὺ εἶ, ἀμόλυντε Παρθένε, ἡ τοῦ Χριστοῦ κατὰ σάρκα Μήτηρ. Σὺ εἶ, ἄφθορος κόρη, ἡ ἀληθῶς καὶ κυρίως τὸν Θεὸν Λόγον σεσαρκωμένον τεκοῦσα.
Τὰ παραπάνω λόγια ἀποδεικνύουν τόσον τὴν βαθεία θεολογικὴ κατάρτιση τοῦ ἁγίου Νεκταρίου, ἐν σχέσει μὲ τὸν ρόλο τῆς Παναγίας στὴν Ἐνσάρκωση καὶ κατ’ ἐπέκταση στὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ὅσον καὶ τὸν ἀκόρεστο πόθο του γιὰ δοξολογία τῆς Δέσποινας τῶν ἁπάντων.
Ἡ Θεοτόκος, στὴν δοξολογία καὶ τιμὴ τῆς ὁποίας ἔχουμε ἀφιερώσει τὸν μῆνα Αὔγουστο, ἐνίκησε διὰ τοῦ Χριστοῦ τὸν θάνατο. Ὁ θάνατος δὲν μπόρεσε νὰ συγκρατήσει τὸ πανάχραντο καὶ θεοδόχο σῶμα της, καθόσον αὐτὸ ἐδέχθη τὴν ἴδια τὴν Ζωὴ τῶν ἁπάντων, τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὅμως, ὡς Μητέρα τῆς Ζωῆς, εἶναι καὶ δική μας μητέρα, διότι μᾶς ἀναγέννησε διὰ τοῦ Χριστοῦ, διότι μεσιτεύει διαρκῶς ὑπὲρ ἡμῶν ἀλλὰ καὶ διότι μᾶς ἐδίδαξε τὸν τρόπο τῆς σωτηρίας, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ τὴν ὁλοκληρωτικὴ καὶ ἀπόλυτη ἀφιέρωση τῆς ὑπάρξεως μας στὸν Θεό. Μάλιστα ὁ γέρων Γεώργιος (Καψάνης) τῆς μονῆς Γρηγορίου σημειώνει ὅτι ἡ Παναγία εἶναι ἐπίσης ἡ προϊσταμένη τῆς Ἐκκλησίας ὅλης, ἐφόσον αὐτὴ προΐσταται τῶν σεσωσμένων. Κατὰ δὲ τὸν ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ ἡ Παρθενομήτωρ εἶναι ἡ ἁγία λαβίδα, διὰ τῆς ὁποίας τὸ Σεραφίμ ἔλαβε τὸν ἄνθρακα Χριστὸ ἀπὸ τὸ οὐράνιο θυσιαστήριο, ὅτι δηλαδὴ εἶναι αὐτὴ ἡ ὁποία συνέλαβε ἀπυρπολήτως τὸ πῦρ τῆς Θεότητος. Ἐφόσον λοιπόν δι᾿ αὐτῆς ἐπεδήμησε ὁ Κύριος πρὸς ἡμᾶς, ἐνῷ πρὶν ἦτο ἀθέατος, ἔτσι καὶ στὸν μελλοντικὸ ἀτελεύτητο αἰῶνα κάθε πρόοδος καὶ ἀποκάλυψη μυστηρίων χωρὶς τὴν Παναγία θὰ εἶναι ἀδύνατος.
Γιὰ ὅλους τοὺς ἀνωτέρω λόγους, ὀφείλουμε οἱ Χριστιανοί, ἰδίως τὶς ἡμέρες αὐτές, νὰ μὴν ἀπασχολοῦμε τὸν νοῦ μας, λόγου χάριν μὲ τὸ πού θὰ πᾶμε διακοπές, ἀλλὰ νὰ προσευχόμεθα ἀδιαλείπτως καὶ μετὰ πόθου στὴν Παναγία Μητέρα μας….
Ὧ γλυκυτάτη Δέσποινα τῶν Ἀγγέλων, ἡ ὁποία παρίστασαι στὰ δεξιὰ τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ σου καὶ ἀδιάλειπτα πρεσβεύεις ὑπὲρ ἡμῶν, στεῖλε ἀπὸ τὸν θρόνο τῆς δόξης σου καὶ ἀπὸ τὸ θεῖο φῶς τῆς μεγαλοσύνης σου, σὲ μᾶς τοὺς ἀναξίους, ἀλλὰ πιστοὺς δούλους σου μικρὴ ἀκτῖνα, ὥστε νὰ λουσθεῖ ἀπὸ τὸ φῶς σου τὸ σκότος τοῦ νοῦ καὶ τῆς ψυχῆς μας, στεῖλε μιὰ σπίθα τῆς χάριτός Σου, ὥστε νὰ γίνει φλόγα στὴν ψυχραμένη μας θέληση, νὰ γίνει λαμπτῆρας, ὥστε νὰ βαδίζουμε ἀπρόσκοπτοι στὴν ὁδὸ τῶν θείων δικαιωμάτων, στὴν γλυκυτάτη ὁδὸ τῆς μετανοίας. Ναί, Παναγία Παρθένε, ἡ μόνη παρηγορία ἡμῶν. Ἀξίωσέ μας νὰ ἀσπαζόμαστε πάντοτε μὲ πόθο καὶ εὐλάβεια τὴν ἁγία Σου εἰκόνα, καὶ ἀξίωσέ μας νὰ ἀπολαύσουμε τὸ μακάριο καὶ ἐρατεινό σου πρόσωπο στὴν βασιλεία τοῦ Υἱοῦ σου, τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου, Ἀμήν!
Κωνσταντίνος Βαφειάδης, καθηγηγητής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών
(το παρόν αποτελεί το δεύτερο κατά σειρά φυλλάδιο, στα πλαίσια του αφιερώματος του Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας Λιβαδειάς, για την συμπλήρωση των εκατό χρόνων από την οσιακή κοίμηση του αγίου Νεκταρίου, ενώ παράλληλα περιγράφεται η ιδιαίτερη σχέση του αγίου με την Παναγία και θα ήταν παράλειψη να μην τονιστεί από μέρους μας, ιδιαίτερα την ημέρα της μετάστασής της στους ουρανούς από τον Υιό της και Κύριο και Θεό μας Ιησού Χριστό)
ΔΟΞΑ Τῼ ΘΕῼ
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ 