Έτος 12ο Φύλλο 4(78)
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ
Πόνημα Νεανικής Συντροφιάς Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας Λιβαδειάς
« Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός »
(διαδικτυακή κυκλοφορία: http://www.inevagelistrias.wordpress.com)
ΤΡΙΩΔΙΟΝ – Β΄ ΜΕΡΟΣ
Κατὰ τὴν ἑβδομάδα τῆς Τυρινῆς (ἀπὸ τὴν Δευτέρα μετὰ τὴν Κυριακὴ τῆς Ἀπόκρεω καὶ ἑξῆς) καὶ ἰδίως κατὰ τὴν φερώνυμο Κυριακὴ ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία μνεία ποιεῖται τῆς ἐξορίας τῶν Πρωτόπλαστων ἀπὸ τὸν Παράδεισο. Εὐλόγως, λοιπόν, ἀπὸ τὴν ἑπομένη ἡμέρα, τὴν Καθαρὰ Δευτέρα, ξεκινᾶ ὁ ἀδιάλειπτος καὶ κοπιώδης ἀγώνας τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὴν ἐπιστροφή του στὴν βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ ὅπου καὶ ἐξεβλήθη λόγῳ τῆς ἀνυπακοῆς του καὶ τῆς υἱοθετήσεως τῶν συμβουλῶν τοῦ διαβόλου. Ἡ Κυριακή, λοιπόν, τῆς Τυροφάγου μαζὶ μὲ τὴν Καθαρὰ Δευτέρα συνιστοῦν τὴν ἀπαρχὴ τῆς ἱστορίας τοῦ Ἀνθρώπου καὶ τῆς σωτηρίας του, ἡ δὲ Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ἀνακεφαλαίωση ὅλης τῆς θείας Οἰκονομίας καὶ τοῦ σωτηριώδους ἔργου τοῦ Θεοῦ.
Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, εἶναι ἄκρως θλιβερό, ὅτι τὴν Καθαρὰ Δευτέρα, ἡμέρα θρήνου καὶ στεναγμῶν, ἀλλὰ καὶ ἡμέρα κατανύξεως καὶ πνευματικῆς προετοιμασίας γιὰ τοὺς ἀληθινοὺς Χριστιανούς, συνεχίζονται οἱ κοσμικὲς ἐκδηλώσεις, μὲ γέλωτες, χοροὺς καὶ συμπόσια, μὲ τὰ δῆθεν «νηστίσιμα» τραπέζια κ.ἄ.. Διὰ τοῦ τρόπου αὐτοῦ μιαίνουμε καὶ βεβηλώνουμε τὴν ἀπαρχὴ τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, ἐνῶ θὰ ἔπρεπε τὴν ἡμέρα αὐτὴ νὰ μείνουμε κλεισμένοι στὸ ταμεῖο τῆς καρδιᾶς μας, δεόμενοι πρὸς τὸν γλυκύτατο Ἰησοῦ, προκειμένου Αὐτὸς νὰ μᾶς ἐνδυναμώσει γιὰ τὸ πεδίο τῶν πνευματικῶν ἀγώνων, ποὺ ἀνοίγεται μπροστά μας.
Πράγματι, ἐὰν διαβάσει ἣ ἀκούσει κανεὶς τί διδάσκουν τὰ θεόπνευστα τροπάρια καὶ οἱ ἱεροὶ ὕμνοι τῆς περιόδου τῶν Ἁγίων Νηστειῶν θὰ ἀντιληφθεῖ ὅτι ἡ περίοδος αὐτὴ σηματοδοτεῖ πεδίο πάλης σκληρότατης καὶ ἀνηλεοῦς κατὰ τῆς ἁμαρτίας καὶ τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας, πεδίο ἀσκήσεως πνευματικῆς γιὰ ὅλους τοὺς Χριστιανούς, χωρὶς ἐξαίρεση. Ἡ ἄσκηση δὲ αὐτὴ πραγματώνεται μὲ τὴν παθοκτόνο (καὶ ὄχι σωματοκτόνο) Νηστεία. Τί σημαίνει ὅμως «νηστεία»; Τροπάριον τοῦ Ὄρθρου τῆς Καθαρᾶς Δευτέρας μᾶς διδάσκει: Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν, εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ. Ἀληθὴς νηστεία [ἐστί], ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους, καὶ ἐπιορκίας· ἡ τούτων ἔνδεια, νηστεία ἐστίν, ἀληθὴς καὶ εὐπρόσδεκτος.
Ὑπάρχει ὅμως κάτι ἀκόμη τὸ ὁποῖο συνδέεται μὲ τὰ ἀνωτέρω καὶ τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ γνωρίζουμε. Λόγῳ τοῦ πένθιμου χαρακτῆρα τῆς περιόδου, ὁπότε πλὴν Σαββάτου καὶ Κυριακῆς δὲν τελεῖται θεία Λειτουργία, ἡ Ἐκκλησία ἔχει ὁρίσει νὰ τελοῦνται δύο τουλάχιστον Προηγιασμένες Λειτουργίες κάθε ἑβδομάδα, γιὰ ἕνα καὶ μόνο λόγο. Ποῖος εἶναι αὐτός; Γιὰ νὰ πυκνώσει ἡ μετάληψη τῶν Ἁγιασμάτων, γιὰ νὰ μποροῦν οἱ εὐσεβεῖς πιστοί, οἱ μὴ ἔχοντες κωλύματα, νὰ κοινωνοῦν τουλάχιστον τέσσερις φορὲς ἑβδομαδιαίως. Τοῦτο κρίνεται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ τοὺς ἁγίους Πατέρες ἀπολύτως ἀναγκαῖο, διότι δίχως πνευματικὴ τροφή, δίχως τὸ πῦρ τοῦ ἁγίου Σώματος καὶ Αἴματος τοῦ Κυρίου δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνταπεξέλθει κανεὶς στὴν δύσβατη ἀτραπὸ τῆς ἀδιαλείπτου μετανοίας, στὸν σωτηριώδη ἀγῶνα κατὰ τῶν παθῶν καὶ τῶν ἀοράτων ἐχθρῶν μας. Γεύσασθε, λοιπόν, καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος (Ψαλμ. λγ΄). Πέραν τούτων ἡ Ἐκκλησία ἔχει θεσπίσει γιὰ ἑκάστη Κυριακὴ τῆς περιόδου τὴν μνήμη συγκεκριμένων ἱερῶν γεγονότων ἣ ἁγίων προσώπων. Ἔτσι, τὴν πρώτη Κυριακὴ ἑορτάζουμε τὴν Ἀναστήλωση τῶν ἁγίων Εἰκόνων, γνωστὴ ὡς Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας. Τοῦτο δὲ εἰς ἀνάμνηση τῆς περιφορᾶς τῶν εἰκόνων τὴν πρώτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν τοῦ ἔτους 842, μὲ πρωτοβουλία τῆς αὐτοκράτειρας Θεοδώρας. Ἡ λιτάνευση αὐτὴ – μὲ εἰκόνες ποὺ ἦταν κρυμμένες στὰ κελλιὰ τῶν μοναχῶν καὶ στὰ ὑπόγεια τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ βαθύτατα πιστῶν – ἔλαβε χώρα μετὰ ἀπὸ περίοδο πολλῶν δεκαετιῶν, κατὰ τὴν ὁποία τὸ Κράτος καὶ ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας εἶχαν ἀρνηθεῖ τὴν προσκύνηση τῶν ἁγίων εἰκόνων, δηλαδὴ τὴν ὑπόσταση τοῦ Χριστοῦ, τὴν δυνατότητα ἐπικοινωνίας μαζί Του. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ, καὶ ἐμεῖς σήμερα, ἔστω κι ἄν μᾶς ἐμπαίζουν, ἐπιμένουμε νὰ λιτανεύουμε τὶς εἰκόνες πρὸς δόξαν τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ κατάκριση πάντων τῶν αἰρετικῶν καὶ ἀρνητῶν τῆς Ἐκκλησίας.
Γιατὶ ὅμως ἡ Ἐκκλησία θέτει τὸ δογματικὸ αὐτὸ ζήτημα τὴν πρώτη μάλιστα Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν; Διότι ἁπλούστατα τὸ ὀρθοδόξως πιστεύειν, ἡ ἀκράδαντη καὶ ἔμπρακτη πίστη στὸν Χριστὸ καὶ σὲ ὅσα Ἐκεῖνος ἐπιτάσσει ἀποτελεῖ τὸ θεμέλιο τῆς σωτηρία μας. Γιὰ αὐτὸ ὁ Ἀπόστολος τῆς ἡμέρας (Ἑβρ. ια΄, 24-26, 32-40) ὁμιλεῖ γιὰ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας… ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν… ἔφραξαν στόματα λεόντων… ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας… ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πείραν ἔλαβον… ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι… Κατὰ συνέπεια, ἡ ὀρθὴ πίστη συναρτᾶται ἅμεσα καὶ συνέχεται ὀργανικὰ μὲ τὴν ἄσκηση, τὴν συντριβὴ τῆς καρδίας, τὸν ἀδιάλειπτο καὶ ἐν μετανοίᾳ ἀγῶνα κατὰ τῆς ἁμαρτίας. Γιὰ τὸν ἴδιο λόγο τὴν δεύτερη Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Νηστειῶν ἑορτάζουμε (ἀπὸ τὸν 16 ο αἰώνα καὶ μετὰ) τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, τὸν μέγα αὐτὸν ἱεράρχη τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ἁγιορείτη ἀσκητή, ὁ ὁποῖος, μαζὶ μὲ τοὺς μαθητές του, ἀγωνίσθηκε μὲ αὐταπάρνηση κατὰ τῶν αἰρέσεων καὶ ὑπὲρ τῆς ἀλήθειας τῆς Πίστεώς μας. Πρόκειται γιὰ τὸν διδάσκαλο τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, τὸν διδάσκαλο τῆς νοερᾶς προσευχῆς, διὰ τῆς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος, ὁ πιστὸς καὶ ἀδέσμευτος ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, δύναται νὰ ἀντικρίσει καὶ νὰ γευθεῖ καὶ νὰ θερμάνει τὴν καρδιά του ἀπὸ τὸ Φῶς τὸ Ἄκτιστον τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Τὴν τρίτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, «τῆς Σταυροπροσκυνήσεως», ἡ Ἐκκλησία προτίθεται τὴν προσκύνηση τοῦ Τιμίου καὶ ζωοποιοῦ Σταυροῦ. Αὐτὸ ὄχι μόνον γιὰ νὰ μᾶς προϊδεάσει γιὰ τὰ γεγονότα τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ μᾶς ἐνισχύσει στὸν πνευματικὸ ἀγῶνα, διὰ τοῦ ὑπομνηματισμοῦ τῆς, διὰ τοῦ Σταυροῦ, σωτηρίας. Καὶ ὅπως κάποτε ὁ Μωϋσὴς τὰ πικρὰ ὕδατα τῆς Μερρᾶς διὰ ξύλου ἐποίησε πόσιμα (Ἐξ. ΙΕ΄, 22-27), ἔτσι καὶ ἡ Ἐκκλησία μας διὰ τῆς προσκυνήσεως τοῦ ξύλου τοῦ Σταυροῦ γλυκαίνει τὴν «πικρία» τῆς ἐγκρατείας καὶ παραμυθεῖ τοὺς ἀγωνιζομένους.
Ἐπισημαίνεται ὅτι, ὅπως τὴν Κυριακὴ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ἔτσι καὶ κατὰ τὶς ἑπόμενες Κυριακὲς τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς, ὁ Βίος καὶ τὰ κατορθώματα ἐπιφανῶν Ἅγίων, ὅπως ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος (Δ΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν) καὶ ἡ ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία (Ε΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν), προσάγονται ὡς παραδείγματα πίστεως, αὐταπαρνήσεως καὶ μετανοίας, τὰ ὁποῖα ὀφείλουμε νὰ μιμηθοῦμε, τὸ κατὰ δύναμιν.
Εἰδικότερα, τὴν Πέμπτη τῆς πέμπτης ἑβδομάδος τῶν Ἁγίων Νηστειῶν ψάλλεται ὁ Μέγας Κανών (= 250 τροπάρια), ποίημα τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα ἀρχιεπισκόπου Κρήτης, τοῦ Ἱεροσολυμίτου. Πρόκειται γιὰ ἄκρως κατανυκτικὸ καὶ βαθύτατα θεολογικὸ Κανόνα, στὸν ὁποῖο, σὰν σὲ ὀθόνη κινηματογράφου, παρουσιάζεται ὁλόκληρη ἡ θεία Οἰκονομία. Ψάλλεται δὲ ὁ Μέγας Κανὼν τὴν συγκεκριμένη ἑβδομάδα, προκειμένου οἱ ράθυμοι ἐμεῖς νὰ ἐνδυναμωθοῦμε, ἀκόμη μιὰ φορά, στὴν μάχη κατὰ τῶν παθῶν. Τὸ δὲ Σάββατο τῆς ἴδιας ἑβδομάδος ψάλλεται ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος (5 ος αἰ.), πρὸς τιμὴν τῆς Παναγίας μας, γιὰ τὴν θαυμαστὴ σωτηρία τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τοὺς ἐχθροὺς τοῦ Βυζαντίου (6 ος – 9 ος αἰ.), ἀλλὰ καὶ πρὸς τιμὴν τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Ἡ τελευταία, ἐμπίπτουσα πάντοτε ἐντὸς τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, στερεῖται προεορτίων καὶ μεθεόρτων. Ψάλλεται δὲ ὁ Ὕμνος ὁλόκληρος αὐτὴν τὴν φορά, ἐφόσον ἐψάλη τμηματικῶς κατὰ τὶς παρελθοῦσες τέσσερις Παρασκευές. Ὑπενθυμίζουμε, πρὸς τούτοις, ὅτι ἡ ἀνάγνωση τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τεσσαρακοστῆς – ἀλλὰ καὶ κάθε βράδυ (στὸ Ἀπόδειπνο) – παρέχει μεγίστη ὠφέλεια. Τοῦτο διότι ἡ καθημερινὴ ἀνάγνωση τῶν Χαιρετισμῶν ἐπιφέρει στὴν ζωή μας τὴν χάρη καὶ προστασία τῆς Παναγίας, ἀπὸ ὅλους τοὺς ὁρατοὺς καὶ τοὺς ἀόρατους ἐχθρούς.
Τὸ Σάββατο αὐτὸ ὁλοκληρώνεται ὁ κύκλος τῶν ἱερῶν γεγονότων καὶ προσώπων, τὰ ὁποῖα παραδίδει πρὸς ὑπομνηματισμὸ καὶ μίμηση ἡ Ἐκκλησία κατὰ τὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ἔχοντας, λοιπόν, προετοιμασθεῖ μὲ τὴν νηστεία ἀπὸ κάθε ἁμαρτία, μὲ τὴν μετάνοια καὶ ἐξομολόγηση καὶ τὴν θεία Μετάληψη, εἴμεθα ἕτοιμοι νὰ εἰσοδεύσουμε μαζὶ μὲ τὸν Κύριο μας καὶ νὰ βιώσουμε τὰ τὰ φρικτά ἀλλὰ καὶ σωτηριώδη γεγονότα τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Ἑβδομάδος.
ΚΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ 