Έτος 9ο Φύλλο 2(62)
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ
Πόνημα Νεανικής Συντροφιάς Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας Λιβαδειάς
« Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός »
(διαδικτυακή κυκλοφορία: http://www.inevagelistrias.wordpress.com)
Στάρετς Ζηνόβιος – Στη χαρά και στη λύπη δόξα τω Θεώ
Αντιμετώπιση της προσευχής και της θείας λατρείας
Επιλεγμένος εκ κοιλίας μητρός να γίνει σκεύος της Θείας Χάριτος, ο άγιος Ζηνόβιος δεν διενοείτο τη ζωή του χωρίς την Εκκλησία. Ήταν ασκητής μέσα στον κόσμο. Τον κανόνα της προσευχής ο άγιος, κατά το μεγαλύτερο μέρος, τον τελούσε τη νύχτα, ενώ η ημέρα του, από το πρωί ως το βράδυ, ήταν αφιερωμένη στο ναό και στους ανθρώπους. Ο διακονητής του αγίου ενθυμείται: «Ο στάρετς πάντοτε προσευχόταν τη νύχτα. Σηκωνόταν στις δύο ή στις τρεις και προσευχόταν ως το πρωί. Συνέβαινε να ξυπνήσω καμιά φορά και να του πω: “Δέσποτα, λυπηθείτε τον εαυτό σας, ξαπλώστε”. Εκείνος όμως απαντούσε: “Πήγαινε κοιμήσου, εγώ έχω δική μου δουλειά”. Καθημερινά παρίστατο σε όλες τις ακολουθίες και στη Λειτουργία έβγαζε πλήθος μερίδες υπέρ ζώντων και κεκοιμημένων, όσων ήξερε προσωπικά ή του ζητούσαν άλλοι να προσευχηθεί γι’ αυτούς. Αν και στην προσωπική του ζωή ο άγιος ξεχώριζε για την απλότητα και την επιείκειά του, τις ακολουθίες της Εκκλησίας τις τελούσε σε ιδιαίτερα πανηγυρικό και μεγαλοπρεπή τόνο. Σπάνια μπορεί να συναντήσεις άνθρωπο, η ζωή του οποίου να είναι τόσο αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με το ναό, όσο η ζωή του αγίου Ζηνοβίου. Ο ναός είναι ο οίκος του Θεού, μέσα σε αυτόν όλα είναι θεία, όλα ιερά, όλα έχουν βαθύ πνευματικό νόημα. Ο άγιος Ζηνόβιος με ζήλο, ακόρεστα, ζούσε και ανέπνεε διαρκώς την ατμόσφαιρα των εκκλησιαστικών ύμνων και των προσευχητικών επικλήσεων, που είχαν γίνει στοιχείο της ψυχής του. Φρόντιζε πολύ το ναό, συνεχώς τον διατηρούσε καθαρό και τακτοποιημένο. Στην περίφραξη της εκκλησίας είχε φυτέψει πολλά δέντρα.
Γύρω από την εκκλησία είχε συγκεντρώσει μοναχούς, που έκαναν το διακόνημα του ψάλτη και άλλα διακονήματα. Πολλοί μοναχοί του Γκλινσκ, μετά το δεύτερο κλείσιμο της ερήμου, είχαν βρει καταφύγιο κοντά στον άγιο Ζηνόβιο. «Σαν να είχε υποκαταστήσει τον ηγούμενο για την αδελφότητα του Γκλινσκ. Κάποιοι είχαν μείνει κοντά στον στάρετς, στην Τιφλίδα, στην εκκλησία του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι, άλλοι είχαν φύγει σε ορεινές σκήτες και άλλοι ασκήτευαν σε ενορίες. Όλους τους βοηθούσε πνευματικά και υλικά, φρόντιζε γι’ αυτούς, όπως ο πατέρας για τα παιδιά του». Όπου και να βρίσκονταν οι μοναχοί του Γκλινσκ, πάντοτε ήξεραν ότι κοντά στον άγιο Ζηνόβιο θα βρουν βοήθεια και υποστήριξη. Κάποιοι από αυτούς έμειναν στη Γεωργία σε όλη τους τη ζωή.
Ο αγώνας της αδιαλείπτου νήψεως και η ταπείνωση βοήθησαν πολύ τον άγιο να αποκτήσει την νοερά προσευχή και τη θεωρία του Θεού. Ο άγιος είχε φτάσει την τελειότητα στην εσωτερική προσευχή του Ιησού. Δεν σταματούσε μέσα του ούτε την ώρα των συζητήσεων.
Όντας έμπειρος εργάτης της ευχής, ο άγιος Ζηνόβιος υποδείκνυε λεπτομερώς πως να προχωρήσουν σε αυτό τον αγώνα άνθρωποι, που βρίσκονταν στις πιο διαφορετικές καταστάσεις
και στις πιο διαφορετικές συνθήκες. Ο άγιος δίδασκε ότι η απόκτηση της αληθινής προσευχής μέσα στην καρδιά απαιτεί από τον χριστιανό μεγάλο κόπο και επιμονή. Δεν πρέπει να περιμένει να έχει τη διάθεση για προσευχή, αλλά να ωθεί τον εαυτό του προς αυτή. Προτού ξεκινήσει τον κανόνα της προσευχής, ο χριστιανός χρειάζεται να προετοιμάσει τον εαυτό του γι’ αυτή: να διώξει όλες τις παράπλευρες σκέψεις, να καθησυχάσει τα συναισθήματά του και να θυμηθεί Αυτόν, προς τον Οποίο απευθύνεται με την προσευχή.
Η ίδια η ουσία της προσευχής, η εξύψωση του νου και της καρδιάς του ανθρώπου προς το Θεό, μας δίνει τη δυνατότητα να εξασκούμαστε διαρκώς σε αυτή, καθώς μπορούμε να προσευχόμαστε πάντα και παντού: στο δρόμο, τις ώρες της εργασίας και της ανάπαυσης, την ώρα της συζήτησης και της λήψης τροφής, στη μοναξιά και την πολυκοσμία, όρθιοι, καθιστοί, ξαπλωμένοι. Για να αποκτήσουμε διαρκή πόθο για την προσευχή, ο άγιος Ζηνόβιος συμβούλευε να επαναλαμβάνουμε νοερά σύντομες προσευχές, όσο συχνότερα γίνεται: «Κύριε, ελέησον», «Κύριε, βοήθησον», «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Όμως, να μη στηριζόμαστε στις δικές μας προσπάθειες, αλλά να ζητούμε από τον Κύριο να καταπέμψει το χάρισμα της προσευχής. Όλα αυτά του τα είχε διδάξει ο πνευματικός του, ο στάρετς Γεράσιμος, ο οποίος και ο ίδιος ζητούσε από τον Κύριο τη σωστή οικοδομή στην προσευχή των πνευματικών του τέκνων, ένα από τα οποία ήταν ο άγιος.
Ο άγιος Ζηνόβιος τελούσε τις ακολουθίες με τέτοια ευλάβεια, που ο αρχιμανδρίτης Ανδρόνικος έλεγε: «Πόσο χαίρομαι, που ο Κύριος μου έδωσε τη δυνατότητα να προσεύχομαι στην εκκλησία μαζί με τον άγιό μας». Όντας αδιάρρηκτα συνδεδεμένος πνευματικά με την αδελφότητα της ερήμου του Γκλινσκ, ο άγιος Ζηνόβιος έγραφε ότι «πάντοτε προσεύχεται και επικαλείται την ευλογία του Θεού για όλους τους μοναχούς του Γκλινσκ» και ο ίδιος ζητούσε τις δικές τους προσευχές.
Καθημερινά, την ώρα της ακολουθίας ο άγιος ήταν στην εκκλησία. Αν ήταν βαριά άρρωστος, βυθιζόταν στην προσευχή μέσα στο κελλί του. «Υπήρχαν φορές που από το βράδυ είχε σαράντα πυρετό, αλλά το πρωί στεκόταν όρθιος στην εκκλησία την ώρα της Λειτουργίας και μάλιστα έβγαινε για τις αιτήσεις. Αυτό γινόταν μέχρι που μπήκε στην τελευταία δεκαετία της ζωής του. Περνούσε τις μέρες του με νηστεία και προσευχή».
Η προσευχή του αγίου ήταν πολύ δυνατή. Ένας ιερέας είχε έναν πολύ μεγάλο πειρασμό. Όταν στεκόταν όρθιος να προσευχηθεί, του παρουσιαζόταν ένα τρομακτικό κεφάλι, που του προκαλούσε φρίκη. Έφτασε μέχρι να φοβάται να μείνει μόνος. Τον συμβούλεψαν να απευθυνθεί στον άγιο Ζηνόβιο. Ο άγιος, αφού άκουσε ως το τέλος τον ιερέα, του είπε να πάει ήρεμα στο σπίτι του και του υποσχέθηκε ότι το ίδιο βράδυ θα άρχιζε να προσεύχεται γι’ αυτόν. Από τότε ο πειρασμός δεν ξαναπαρουσιάστηκε.
Με τις προσευχές του αγίου συνέβη ακόμη ένα γεγονός, που θυμίζει το θαύμα του αγίου Ιωάννου της Κρονστάνδης, με την προσευχή του οποίου αναστήθηκε ο νεκρός καρπός μέσα στην κοιλιά μιας γυναίκας. Συνέβη στη σύζυγο ενός οδηγού στον ναό του Αγίου ορθοδόξου ηγεμόνα Αλεξάνδρου Νιέφσκι, στην Τιφλίδα. Στην κοιλιακή της χώρα ανακάλυψαν μια κύστη. Ετοιμάστηκαν να την εγχειρίσουν, αλλά η γυναίκα ήταν έγκυος. Οι γιατροί της είπαν ότι δεν θα μπορέσει να γεννήσει το παιδί, γιατί η κύστη δεν θα του επιτρέψει να αναπτυχθεί και ότι, αν καταφέρει να το γεννήσει, δε θα ήταν υγιές. Η γυναίκα απευθύνθηκε στον άγιο Ζηνόβιο. Εκείνος της είπε ότι απαγορεύεται να κάνει έκτρωση κι άρχισε να προσεύχεται γι’ αυτή. Τελικά γέννησε ένα υγιές κοριτσάκι και η κύστη εξαφανίστηκε. Οι γιατροί δεν μπόρεσαν να ερμηνεύσουν το γεγονός.
Όταν ήταν εβδομήντα ετών, η θεία του διακονητή του αγίου αρρώστησε σοβαρά. Ο γυναικολόγος, που της έκανε εξετάσεις, ανακάλυψε κάποια ογκίδια και υποπτεύθηκε κακοήθεια. Η γυναίκα στενοχωριόταν πολύ και μη θέλοντας να υποβληθεί σε εγχείριση, ζήτησε από την αδελφή της να την οδηγήσει στον άγιο Ζηνόβιο. Ο άγιος, αφού την άκουσε, κάλεσε αυτή και την αδελφή της στο ναό, όπου προσευχήθηκε θερμά μαζί τους. Έπειτα από κάποιο διάστημα η γυναίκα βρέθηκε σε αποστολή στη Μόσχα και αποφάσισε να κάνει εξετάσεις. Η ίδια γράφει: «Προηγουμένως, προτού απευθυνθώ στον στάρετς και μόνη μου ένιωθα αυτά τα ογκίδια. Μετά την προσευχή του στάρετς Ζηνοβίου μου πέρασαν όλα, αλλά παρ’ όλα αυτά κατά βάθος ανησυχούσα, γι’ αυτό όταν βρέθηκα στη Μόσχα, ξέροντας ότι εκεί υπάρχουν καλοί γιατροί, έκανα πάλι εξετάσεις και βεβαιώθηκα ότι είμαι απολύτως υγιής. Πείστηκα εντελώς για το πόσο μεγάλη είναι η δύναμη της προσευχής αυτού του στάρετς».
Κάποτε αρρώστησε η μοναχή Μαρία. Ήταν βαριά άρρωστη και βρισκόταν ξαπλωμένη στο νοσοκομείο, ετοιμοθάνατη. Αφού προσευχήθηκε, κοιμήθηκε και είδε ένα όραμα. Της εμφανίστηκε ο όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ μαζί με κάποιον στάρετς, ο οποίος της έδωσε ένα πρόσφορο που είχε πάνω του την παράσταση της εικόνας της Παναγίας των Ιβήρων. Ο όσιος Σεραφείμ είπε: «Πήγαινε να διακονήσεις κοντά σε αυτόν τον στάρετς στον Άθωνα». Έπειτα από αυτό το όραμα η μοναχή Μαρία ανέρρωσε και έγινε πνευματικό τέκνο του στάρετς Σεραφείμ (Ρομαντσώφ). Μια μέρα την κάλεσε και της είπε να πάει στον στάρετς Ζηνόβιο, στην Τιφλίδα. Όταν έφτασε και αντίκρισε τον στάρετς Ζηνόβιο, της έφυγε η βαλίτσα από τα χέρια. Στο πρόσωπο του στάρετς αναγνώρισε εκείνον τον στάρετς, που είχε δει στο όραμα μαζί με τον όσιο Σεραφείμ. Όταν μπήκε στο κελλί του, εκείνος της είπε: «Θα αρχίσεις να διακονείς στο παρεκκλήσι της Παναγίας των Ιβήρων».
Ο αρχιεπίσκοπος Αλέξιος (Φρόλωφ) διηγείται ότι του συνέβη ένα περιστατικό, που τον υποχρέωσε να ευλαβείται ακόμη περισσότερο τον άγιο Ζηνόβιο. Μία από τις ημέρες της διαμονής του στην Τιφλίδα, από το πρωί δεν αισθανόταν καλά και το βράδυ ήταν πολύ άσχημα. Κατευθύνθηκε στο παρεκκλήσι, όμως εκεί ένιωσε ακόμη χειρότερα, είχε ναυτία και έντρομος είδε ότι αιμορραγούσε πολύ. Επρόκειτο για διάτρηση στομάχου. Ο δεσπότης Αλέξιος ενθυμείται: «Φυσικά, φοβήθηκα πολύ, φώναξα τον στάρετς κι αυτός, πολύ μαλακά, με μάλωσε, γιατί δεν του ανέφερα νωρίτερα την κατάστασή μου. Κατόπιν έφυγε. Μετά την αναχώρησή του, αποκοιμήθηκα πολύ σύντομα. Το πρωί αισθανόμουν τόσο καλά ώστε, αφού συναντήθηκα με τον στάρετς, ήμουν σε θέση να συνεχίσω τον δρόμο μου. Από την Τιφλίδα επέστρεψα τελείως υγιής».
Ο αρχιεπίσκοπος Αλέξιος είχε την ευκαιρία να συλλειτουργήσει αρκετές φορές με τον άγιο Ζηνόβιο, στον ναό του Αγίου ορθοδόξου ηγεμόνα Αλεξάνδρου Νιέφσκι. «Έπρεπε να δείτε πως ο στάρετς βυθιζόταν στην ανάγνωση των ευχών», λέει, «με τι αίσθημα διάβαζε το Ευαγγέλιο στην αγρυπνία, με ήρεμη, αλλά ασυνήθιστα συγκινητική φωνή».
Η Όλγα Νικηφόροβνα Τσεσνοκόβα διηγείται: «Κάποτε μια γυναίκα έσπασε το πόδι της και δεν ήθελε να την πάνε στο νοσοκομείο, επειδή φοβόταν ότι θα την ακρωτηριάσουν. Είπε να τη φέρουν στον στάρετς Ζηνόβιο. Αυτός άρχισε να προσεύχεται για εκείνη. Η γυναίκα για κάποιο διάστημα περπατούσε με πατερίτσες και μετά ανέρρωσε».
Όταν ο άγιος Ζηνόβιος ήταν στην εξορία, του επέτρεπαν να απομονώνεται στο δάσος για να προσευχηθεί. Επρόκειτο για ανήκουστη εμπιστοσύνη. Η φυγή ενός φυλακισμένου στο δάσος εθεωρείτο δραπέτευση και τον άνθρωπο, που αποφάσιζε κάτι τέτοιο αυθαίρετα, μπορούσαν να τον εκτελέσουν επί τόπου. Ο άγιος έφευγε τις Κυριακές και τις εορτές και προσευχόταν στην ακτή μιας μικρής, έρημης λίμνης. Έλεγε ότι «κάποτε, σε μια γιορτή της Παναγίας, έλαβε εκεί κάποιο σημάδι σχετικό με την απελευθέρωσή του», όμως δεν αποκάλυψε τι σημάδι ήταν αυτό. Ο άγιος Ζηνόβιος από τα παιδικά του χρόνια αγαπούσε και τιμούσε την Παναγία και η Πάναγνος πάντα τον βοηθούσε και δεν τον εγκατέλειπε. Όταν ο άγιος έλαβε το σχήμα, άρχισε να προσεύχεται ακόμη περισσότερο και ενέτεινε τη νηστεία.
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Προσερχόμενοι και εισερχόμενοι λοιπόν κι εμείς στην περίοδο των Χριστουγέννων, που ήδη διανύουμε, ας αναλογιστούμε τη ζωή του Αγίου Ζηνοβίου, αλλά και τη δική μας μέχρι τώρα ζωή και συγκρίνοντάς τες, ας δούμε τον εκτροχιασμό της ψυχής μας από τα θεάρεστα έργα. Απλές καθημερινές μικρές προσευχές ίσως κάνουν τη διαφορά και για εμάς, όπως συμβούλευε ο Άγιος, διότι καμία φορά αναζητούμε τα περίπλοκα και νομίζουμε πως αν πηγαίνουμε κάθε Κυριακή στην εκκλησία, συμμετέχουμε σε εσπερινούς και αγρυπνίες ότι είμαστε εντάξει απέναντι στο Θεό, το κάναμε το χρέος μας, την βγάλαμε την υποχρέωση. Συμβαίνει έτσι ή όχι; Μήπως τον υπόλοιπο χρόνο, εκτός εκκλησιασμού, δεν καταλαβαίνουμε τι κάνουμε; Μήπως όλα είναι μια συνήθεια και τίποτα άλλο; Μήπως νηστεύουμε, τώρα τη Σαρακοστή των Χριστουγέννων, για να πούμε ότι νηστεύουμε και στον εαυτό μας και στους άλλους;
Αν ανατρέξουμε στον εαυτό μας θα δούμε ίσως πως πολλά από τα προαναφερθέντα ερωτήματα δεν τα έχουμε απαντήσει ή απλά δεν τα αναλογιζόμαστε καθόλου ή έχουμε πολύ πρόχειρα πει πως αυτά δεν ισχύουν για εμάς, αλλά για τους άλλους. Ψάχνοντας όμως ακόμα πιο ουσιαστικά μέσα στην ψυχή μας, θα βρούμε κι άλλα ερωτήματα τα οποία θα μας συνταράξουν. Τότε και με μόνο τότε και με μεγάλη ταπείνωση, όπως και ο Χριστός γεννήθηκε ταπεινά σε μία φάτνη, θα καταλάβουμε πόσο απέχουμε από το Θεό.
Ας αρπάξουμε λοιπόν την ευκαιρία που μας δίνεται και αυτή τη Σαρακοστή μέχρι τα Χριστούγεννα και ας αλλάξουμε μία και για πάντα.
ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ 